Anayasa Nedir? Anayasanın Üstünlüğü İlkesi Ne Demektir?
Anayasa Nedir Anayasanın Üstünlüğü Ne Demektir?
Halkın yönetiminin kurallar dahilinde belirlendiği ve
devletin faaliyetlerinin düzenlendiği yasa metni, anayasa olarak tanımlanır. Her devletin kendi yönetimine göre
belirlemiş olduğu, değişmez ve değişebilen anayasa
kuralları vardır.
Devletin dini, dili ve bayrağı anayasada yer alan ve
değişmeyen kurallardır. Ayrıca anayasa içerisinde her kural maddeler halinde,
net ve açık bir şekilde belirtilmiştir. Anayasada
yer alan tüm kurallar ve ifadeler yoruma açık olmamakla birlikte,
anlatılanlar oldukça açık bir şekilde belirtilmiştir.
Türkiye Anayasası da yıllar içerisinde bazı değişikliklere
uğrayan bir anayasa türüne sahiptir. Değişmeyen maddeleri dışında, devletin
içinde bulunduğu şartlara göre bazı maddelerinde değişikliğe gidilmiştir.
Yeni meydana gelen şart ve durumlara göre anayasada bazı
değişiklikler ve güncellemeler yapılabilir. Yapılacak olan her yeni değişiklik
ise; toplumun yeni düşünce yapısı göz önünde bulundurularak
gerçekleştirilmektedir.
Anayasa
Özellikleri
Anayasa nedir sorusunu kısaca açıklamak gerekirse;
devletin toplumsal düzeni belirlemek için, düzenlemiş olduğu tüm kuralları
içeren yazılı metne anayasa denir. Anayasa sadece devletin ilgilendiren ve
yasal olan ifadeler değildir. Halkı da yakından ilgilendiren kuralları
içermektedir.
Devletin yapısı, yönetim biçimi ve diğer tüm hukuk kuralları
da anayasa içerisinde açık ve net bir şekilde yer almaktadır. Bunun için devlet
ile birlikte halk da direkt olarak anayasaya bağlıdır. Anayasada yer alan tüm
ifadelere ve kurallara karşı gelmek, bir suç olarak kabul edilmektedir.
Anayasada yer alan ve değişmeyen, toplumu ve devleti bir
bütün olarak kapsayan kurallar bulunmaktadır. Değiştirilemeyen bu önemli
kuralların değiştirilmesi için, teklifte bulunulması bile suç kabul
edilmektedir.
Devletler anayasalarına sahip çıkmak zorundadırlar. Anayasanın korunması, toplumsal düzenin
de korunması anlamına gelmektedir. Anayasanın kendine özgü kuralları vardır. Anayasanın özellikleri şu şekilde
sıralanabilir:
·
Anayasanın
içerisinde mutlaka bulunması gereken temel hukuk kuralları yer alır.
·
Devletin
oluşumu, yapısı anayasada açıkça belirtilmektedir.
·
Devletin
yönetim şekli, bayrağı, milli marşı ve dili gibi kurallar, anayasanın değişmeyen kuralları olarak kabul edilmektedir.
·
Anayasada,
değişen toplumsal düzen veya çağa göre bazı kurallarda değişiklik
yapılabilmektedir.
·
Toplumsal
düzeni ilgilendiren ve halkın kamu haklarını da kapsayan tüm kurallar anayasada
açıkça ifade edilmektedir.
·
Devletin
ve temel kurumlarının işleyiş şekli de yine anayasa ile belirlenmekte ve açıkça ifade edilmektedir.
Anayasa
Bireyler İçin Neden Önemlidir?
Anayasa, sadece devletin kurumlarını ilgilendiren yasal düzenlemeleri
içermemektedir. Bireylerin temel hak ve özgürlüklerinin de korunmasını sağlar. Bireylerin
yaşama haklarından, mülkiyet haklarına, özgürlüklerinden çalışma hayatlarındaki
haklara kadar tüm teminatlar Anayasa
içerisinde yer almaktadır. Bireylerin tüm hakları Anayasa sayesinde düzene girer ve devlet bünyesinde korunur.
Anayasa
Çeşitleri Nelerdir?
Bireylerin temel hak ve özgürlüklerini koruyan Anayasa, devletler için de en yüksek kuralların
bulunduğu yazılı metin olarak kabul edilmektedir. Her devletin kullanmakta
olduğu anayasası içerik olarak farklıdır. Geçmişten günümüze kadar kullanılmış
olan anayasa çeşitleri şu şekilde
açıklanabilir:
Yazılı-
Yazısız Anayasa
Yazılı anayasa türünde kurallar, belirli bir belge içerisinde
açıkça yer almaktadır. Anayasayı
oluşturan tüm kurallar, bu metin veya belge içerisinde yer almaktadır. Yazısız anayasa türü ise; tam tersi
şekilde düzenlenmiş olan kurallardır. Geleneksel
anayasa olarak da bilinmektedir. Yazısız anayasaya en iyi örneğin ise;
İngiltere’nin anayasanın olduğu söylenebilir.
Sert-
Yumuşak Anayasa
İçerisinde yer alan kuralların değiştirilmesi oldukça zor
olan anayasa türüne, sert anayasa
denmektedir. Kullanıldığı ve olağan yasama süreci içerisinde değiştirilmesi
mümkün olmayan anayasa türü olarak açıklanabilir. Sert anayasa türüne en iyi
örneğin, ülkemizde kullanılan 1982
Anayasası olduğu bilinmektedir. Yumuşak
anayasa türünde ise; değişime açık maddeler ve kurallar bulunmaktadır. Yapı
olarak, sert anayasa türüne göre daha farklıdır.
Maddi-
Şekli Anayasa
Değiştirilebilen hukuk kurallarının yer aldığı ve ifade
edildiği anayasa türüne şekli anayasa
adı verilmektedir. Maddi anayasa
türünde ise; devleti oluşturan tüm temel kurumların işleyiş biçimi ile birlikte
hukuk kuralları da yer almaktadır.
Çerçeve-
Kazuistik Anayasa
Oldukça uzun ve teferruatlı bir anayasa türü olarak bilinen Kazuistik Anayasa, detayları ile
bilinmektedir. Çerçeve Anayasa
tipinde ise; yer alan tüm hukuki kurallar ana hatları ile belirtilmektedir.
Hakların ayrıntıları ise; Anayasa’da yer alan kanun ve hükümlere
bırakılmaktadır.
Anayasanın
Üstünlüğü Nedir?
Anayasanın üstünlüğü, anayasada yer alan tüm kuralların
devlet tarafından en yüksek hukuk kuralları olarak kabul edilmesi şeklinde
tanımlanabilir. Anayasa, bir devlet için kabul edilebilecek en yüksek kuralları
içermektedir. Bunun için anayasadan sonra düzenlenen kuralların da yine anayasa uyma zorunluluğu bulunmaktadır.
Anayasanın üstünlüğü
ilkesi, devlet ve
toplum açısından oldukça önemlidir. Ancak bu ilkenin tam olarak bir anlam
taşıyabilmesi ve korunabilmesi için, devlet ve toplum tarafından bir
mekanizmasının oluşturulması gerekmektedir. Aksi takdirde, anayasanın üstünlüğü ilkesi korunmayacak ve herhangi bir anlam
ifade etmeyecektir.
Anayasanın üstünlüğü
ilkesi, diğer
yasalara karşı üstünlüğü de kapsamaktadır. Bunun için öncelik, anayasadan sonra
gelecek olan diğer yasaların da anayasa ile uyum sağlayabilmesidir. Bunu
başarmak için, yasama organının da anayasa uygun şekilde hareket etmesi
gerekmektedir.
Anayasanın üstünlüğü
ilkesini korumak ve güvence
altına almak için, devlet tarafından bazı yöntemler uygulanmaktadır. Anayasanın üstünlüğü ilkesi için devletin uyguladığı
yöntemler şu şekilde açıklanabilir:
Siyasal Denetim Yolu: Anayasaya uygunluk denetiminin,
Yasama Meclisi tarafından yapılmasını içeren ilkeleri kapsamaktadır. Yasama Meclisi, devletin siyasal bir
organıdır. Bu ilkeye göre anayasaya uygunluğun kontrol edilmesi sadece siyasal
bir organ aracılığı ile gerçekleştirilmektedir. Denetim için kurul veya parlamentonun
farklı bir koluna görev verilebilmektedir.
Yargısal Denetim Yolu: Günümüzde de tercih edilen bir
yöntemdir. Anayasanın uygunluğunun sadece yargısal yol ile sağlanmasını
içermektedir. Yargısal denetim yolu,
siyasal denetim yöntemine göre toplum ve devlet açısından daha güven bir yol
olarak tercih edilmektedir. Anayasa Mahkemesi veya diğer her derecedeki
mahkemeler tarafından yargısal denetim yapılabilir.
Normlar
Hiyerarşisi Nedir?
Normlar hiyerarşisi, kısaca hukuki düzen olarak tanımlanabilir.
Normlar hiyerarşisi düzenine göre, belirli basamaklar belirlenmiş ve üst
makamdan alt makama doğru işleyen bir düzen geliştirilmiştir.
Normlar hiyerarşisi düzeninde, her alt basamak geçerliliğini
bir üst basamaktadır alır. Bunun için normlar hiyerarşisi için bir piramit oluşturmuştur.
Normlar hiyerarşisi piramidi
incelendiğinde, her alt makamın kendinden önceki bir üst makamdan talimat
aldığı daha net bir şekilde görülebilmektedir.
Normlar
Hiyerarşisi Neden Önemlidir?
Normlar hiyerarşisi, hukukun üstünlüğü ilkesine bağlı,
tüzük, anayasa, kanun ve yönetmeliklere de uygun olacak şekilde hazırlanır. Normlar hiyerarşisi düzenine göre
yönetmelikler kanuna, kanunlar da anayasaya aykırı olamamaktadır. Alt ve üst makamların
birbirileri ile uyum içerisinde ve bağlantılı olarak çalışma düzenini de
içermektedir.
Normlar hiyerarşisinin devlet açısından bu denli önemli
olmasının en önemli nedeni ise; hukukun
üstünlüğü ilkesine bağlı olmasıdır. Devletin kuruluşu, siyasi düzen,
toplumu kapsayan insan hak ve özgürlüklerini de içeren Anayasaya bağlı bir
düzendir.
Normlar hiyerarşisi toplumsal düzenin, insanların
kişisel hak ve özgürlüklerinin korunması amacı ile de oldukça önemlidir. Hukukun
getirmiş olduğu kuralların korunması ve bunun neticesinde de toplumsal refahın
sağlanabilmesi, normlar hiyerarşisi
ile gerçekleşmektedir.
Yorumlar
Yorum Gönder